Eine frühklassische Stele aus Samsun/Amisos

Özet

2013 yılında Samsun Müze Müdürlüğü Samsun İl Merkezi’nin (Antik Çağ’da »Amisos«) 3 km kuzeybatısında, Atakum İlçesi, Kurupelit Mevkii’nde bir kurtarma kazısı yapmış ve kazılar sırasında bir oda mezar ile mezarın hemen yakınında altı adet yerel kireçtaşından mezar steli keşfetmiştir. Bu stellerin bir kısmı bugün Samsun Müzesi’nin bahçesinde açıkhavada sergilenmektedir. Altı adet stel arasında bu kısa makalenin konusu olan stelde dar tektonik bir çerçeve içine sığdırılmış karşılıklı iki kadın tasvirlenmektedir: Stelimizde ölen kadın oturarak belirtilmişken, karşısındaki hizmetçisi her iki elinde bir küçük kutu ile ayna taşırken gösterilmiştir. Sanat tarihinde »isokefalya« olarak adlandırılan kompozisyona göre düzenlenen stelde her iki figürün başı stelin çerçevesindeki kornişe kadar yükselebilmiştir. Samsun’da bulunan bu yeni stel sanat tarihinde »Ciddi Stil« olarak adlandırılan döneme aittir ve İ. Ö. 450 civarına tarihlenmektedir. Söz konusu stel Batı Trakya’daki Gümülcine Kentiʼnde bulunmuş olup, bugün Selanik Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmekte olan, H. Hiller tarafından Taşoz (Thasos) Yontu Okulu’na atfedilen ve İ.Ö. 450’nin hemen öncesine tarihlenen, tahrip olmuş bir stel ile tipolojik olarak oldukça benzeşmektedir. Steldeki sahne Antik Paphlagonia Bölgesi’ndeki Sinope (günümüzde Sinop) Örenyeri’nde bulunan, bugün Sinop Müzesi’nde sergilenmekte olan ve dikey olarak işlenmiş bir başka stelde daha da geliştirilmiştir. Bu stelde iki hizmetçi ve bunlara ek olarak ölen kadının iskemlesinin altında bir horoz tasvirlenmiştir. Bu makalede tanıtılmaya çalışılan yeni bulunmuş Samsun steli ile, Taşoz Adası’ndan çıkıp, Samsun üzerinden Sinop’a ulaşan ve kabartma sanatında belirgin bir »bölgeselleşme« olgusu yaratan arkeolojik bir durum tespit edilmiştir.