Wo nur sind die Bürger von Pergamon?

Eine Phänomenologie bürgerlicher Unscheinbarkeit im städtischen Raum der Königsresidenz

Özet

Pergamon araştırma tarihçesinin son 130 yılı, yalnızca Attaloslar’ın merkezine yoğunlaşmıştır. Bu makalede ise güç, iktidar kavramına madalyonun diğer yüzü açısından bakılmakta ve – arkeolojik yaklaşımla ilk kez – halkın Pergamonu, yani kentsel yönetim merkezinin kentsel mekânında halkın varlığı ve izleri konusu irdelenmektedir. Hellenistik döneme ait onur genelgeleri, halkın görünümü sorununa, başlı başına belirli bir yönteme dayalı yanıt verebilecek bir başlangıç sunmaktadır. Bu genelgeler, zengin φαίνεσθαι-kavramı, hanedana göre kentsel onurlandırma ile yerel hayırsever kişileri, kolektif olarak kendini ifade etmede merkezi bir olgu ortaya koymaktadır. Agorası kentsel onurlandırma bakımından devasa bir sahne olarak donatılan, bağımsız küçük kent Priene kadar hiçbir yerde polis olma isteği bu kadar iyi gözlenemez.

Pergamon için üç gerçek ifade biçimi göz önüne alınmakta ve epigrafik kanıtlar yardımıyla tartışılmaktadır. Bunlar, halkın yaptığı vakıf yapılar, kentin hükümdar kültü ve kamunun kraliyet Philoisi ile saraya gösterdiği onurlandırma davranışlarıdır. Nihayet arkeolojinin bakış açısından, polis merkezinin, özellikle de Yukarı Agora’nın – sözde – halka ait niteliği bakımından incelenmesi söz konusudur.

Sonuç olarak, Pergamon halkı için mevcut durum içinde şaşırtıcı bir iç dinamik saptanabilmektedir. İlk iki hükümdar I. Attalos ve II. Eumenes yönetimi altında halka ait bir ›boşluk‹ tan söz etmek zorunluysa da, Attalos hanedanının son yıllarında, halk kesimi neredeyse aracısız olarak, III. Attalos ile dolaysız bir onurlandırma diyalogunun kurulması söz konusudur ve böylece hükümdarda ve hükümdarla birlikte yansıma bulmaktadır.