Vom Palladion zur Nikephoros

Der Kult der Athena im Kontext der Herrschaftslegitimation im spätklassischen und hellenistischen Pergamon

Özet

Pergamon’un yönetim kademeleri tarafından kurulduğu Geç Klasik dönemden Attalid hükümdarlığının sona erişine kadar Athena kültünün siyasi bir araç haline gelişi, bu makalenin odak noktasını oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra bu kültün kökenini Barsine ve Herakles kültlerinde olduğu görüşü uyarlanmıştır; aynı zamanda Büyük İskender ile doğrudan ilişkilendirildiği saptanmıştır. Bu kültün sikke darbı ve rölyef sanatındaki yansımaları, vazo boyama, küçük sanatlar ve heykeltıraşide de olduğu gibi, mitolojik Truva Palladion’unun modeli olarak anlaşılabilir. Böylelikle Athena, Pergamon’daki tanrıça kültünün kurucuları için, büyük Argeadlar’la esaslı bağlantı noktası olmuştur. Kültün bazı ikonografik unsurları kadar Athena tapınağının Akropolis’teki ve Pergamon çevresindeki başka kutsal alanlarla olan mekânsal ilişkisi Meter’le bilinçli, sıkı bir bağlantı olasılığını güçlendirmektedir. Bu da, yöre halkı tarafından tercih edilen, yeni tanıtılan Athena kültünün kabul edilişinden anlaşılmaktadır. Pergamon krallarının dini-politik görevleri, Athena ve Meter’i kullanmalarına özel bir dikkat gösterilerek kısaca gösterilmiştir. Bu da kent tarihinin mitleştirilmesiyle birlikte ele alınmıştır. Düzenin ve hukukun koruyucusu olduğu gibi, Klasik Atina’nın ardılı Yunan kültürünün hamisi olarak Pergamon’un stilize edilmesi bağlamında Atina ile ilgili olarak da gözden geçirilmiş ve böylece daha geniş bir perspektif içinde değerlendirilmiştir. Athena ve Meter kültü, Attaloslar’ın güçlerini Yunan dünyasına ve yöre halkına karşı ispat etme çabalarının temel aracı olmuştur.